DAO là một khái niệm khá thường gặp khi nhắc đến tiền điện tử kỹ thuật số (Cryptocurrency) hay Blockchain. Vậy, DAO trong blockchain/crypto là gì, hoạt động như thế nào?

Những công việc liên quan đến đầu tư, tiền bạc, lợi ích đòi hỏi nhiều sự tin tưởng vào những người đồng nghiệp, hợp tác. Tuy nhiên, thật khó để tin tưởng vào những người chưa từng gặp gỡ và chỉ tương tác thông qua internet.

Nhờ DAO, quá trình làm việc trở nên minh bạch, có thể được xác minh bởi bất kỳ ai. Điều này mở ra cơ hội lớn cho sự hợp tác và phối hợp toàn cầu.

DAO là gì?

Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO - Decentralized autonomous organization) là một dạng cấu trúc pháp lý mới nổi, không có cơ quan quản lý trung ương và các thành viên có chung mục tiêu là hành động vì lợi ích tốt nhất của tổ chức.

Phổ biến trong giới của những người theo đuổi tiền điện tử và công nghệ blockchain, DAO được sử dụng để đưa ra quyết định theo phương pháp quản lý từ dưới lên trên (Bottom-up) - một phương pháp quản trị toàn diện và hợp tác.

Tổ chức tự trị phi tập trung DAO trong crypto có những đặc điểm như sau:

• Mỗi DAO là một cấu trúc thực thể, trong đó chủ sở hữu mã thông báo (token holders) tham gia vào việc quản lý và ra quyết định của thực thể.

• Không có cơ quan trung ương nào của DAO. Thay vào đó, quyền lực được phân bổ cho chủ sở hữu token, những người cùng nhau bỏ phiếu.

• Tất cả phiếu bầu và hoạt động thông qua DAO đều được đăng trên blockchain, giúp mọi hành động của người dùng hiển thị công khai.

• Một trong những DAO đầu tiên (có tên The DAO) là tổ chức được nhà phát triển tạo ra để tự động hóa các quyết định và tạo điều kiện thuận lợi cho giao dịch tiền điện tử.

• DAO phải đảm bảo an ninh được ưu tiên hàng đầu, vì việc khai thác có thể khiến DAO tiêu tốn hàng triệu đô la tiền tiết kiệm kho bạc.

So sánh tổ chức tự trị phi tập trung và tổ chức truyền thống

Một số ví dụ về DAO để bạn đọc hiểu hơn:

• Một tổ chức từ thiện: Tổ chức nhận tiền quyên góp từ bất kỳ ai trên thế giới và sẽ bỏ phiếu về nguyên nhân gây quỹ.

• Quyền sở hữu tập thể: Một người mua tài sản vật chất hoặc tài sản kỹ thuật số và các thành viên khác bỏ phiếu về cách sử dụng chúng.

• Liên doanh và tài trợ: Một người tạo quỹ đầu tư mạo hiểm tập hợp vốn đầu tư và các thành viên bỏ phiếu ủng hộ dự án mạo hiểm. Tiền hoàn trả sau đó được phân phối lại giữa những thành viên trong DAO.

Mục đích của tổ chức tự trị phi tập trung

Một trong những tính năng chính của tiền tệ kỹ thuật số (cryptocurrency) là chúng được phân cấp. Điều này có nghĩa là chúng không được kiểm soát bởi một tổ chức duy nhất như chính phủ hoặc ngân hàng trung ương. Thay vào đó, tiền điện tử phân chia giữa nhiều máy tính, mạng và nút.

Trong một số trường hợp, tiền ảo tận dụng trạng thái phi tập trung này để đạt được mức độ riêng tư và bảo mật thường không có đối với các loại tiền tệ tiêu chuẩn khác và giao dịch của chúng.

Lấy cảm hứng từ sự phân cấp của tiền điện tử, một nhóm nhà phát triển đã nảy ra ý tưởng về một tổ chức tự trị phi tập trung, hay còn gọi là DAO, vào năm 2016. Khái niệm DAO là thúc đẩy việc giám sát và quản lý thực thể tương tự như một công ty. 

Tuy nhiên, chìa khóa của DAO là không có cơ quan quản lý trung ương; nhóm tập thể gồm những người lãnh đạo và những người tham gia đóng vai trò là cơ quan chủ quản.

DAO hoạt động như thế nào?

DAO phụ thuộc rất nhiều vào hợp đồng thông minh. Các thỏa thuận được mã hóa logic này đưa ra quyết định dựa vào hoạt động cơ bản trên blockchain.

Quá trình bỏ phiếu cho DAO được đăng công khai trên blockchain. Người tham gia thường phải lựa chọn giữa những tùy chọn loại trừ lẫn nhau. Quyền biểu quyết thường phân bổ cho người dùng dựa trên số lượng token họ nắm giữ. Ví dụ: Người dùng sở hữu 100 token DAO sẽ có quyền biểu quyết gấp đôi so với người dùng sở hữu 50 token.

Lý thuyết đằng sau hoạt động này là những người dùng đầu tư nhiều tiền hơn vào DAO sẽ được khuyến khích hành động một cách thiện chí. Người dùng sở hữu quyền biểu quyết tổng thể cao nếu tham gia vào hành vi xấu sẽ gây nguy hiểm đến chính tỷ lệ giá trị nắm giữ của họ.

DAO thường có kho bạc chứa token được phát hành để đổi lấy tiền pháp định. Các thành viên của DAO có thể bỏ phiếu về cách sử dụng số tiền đó.

Một số DAO có ý định mua NFT hiếm sẽ bỏ phiếu về việc có nên từ bỏ quỹ kho bạc để đổi lấy tài sản hay không - Ảnh: Internet

Ưu điểm, nhược điểm của tổ chức tự trị phi tập trung - DAO

Ưu điểm của DAO

Lợi ích của hình thức quản lý DAO dễ nhận thấy nhất là:

Phân quyền

Quyết định tác động đến tổ chức được đưa ra bởi một tập hợp các cá nhân. Thay vì dựa vào hành động của một cá nhân (chẳng hạn như CEO trong công ty) hoặc một nhóm nhỏ các cá nhân (Hội đồng quản trị), DAO phân cấp quyền lực cho phạm vi người dùng lớn hơn rất nhiều.

Sự tham gia

Cá nhân trong một tổ chức cảm thấy được trao quyền và kết nối nhiều hơn với tổ chức khi họ có tiếng nói trực tiếp và quyền biểu quyết về mọi vấn đề. Quyền biểu quyết của từng cá nhân này có thể không quá mạnh mẽ, nhưng DAO khuyến khích chủ sở hữu mã thông báo bỏ phiếu hoặc sử dụng mã thông báo của họ theo cách mà họ cho là tốt nhất đối với tổ chức.

Công khai

Trong DAO, phiếu bầu được bỏ qua blockchain và hoàn toàn minh bạch. Người dùng phải hành động theo cách mà họ cảm thấy là tốt nhất vì phiếu bầu và quyết định của họ sẽ được hiển thị công khai. Điều này khuyến khích những hành động có lợi cho danh tiếng của cử tri và ngăn cản những hành động chống lại cộng đồng.

Tính cộng đồng

Khái niệm về DAO thúc đẩy mọi người từ khắp nơi trên thế giới liên kết với nhau để hướng tới một tầm nhìn duy nhất. Chỉ với kết nối internet, những thành viên dễ dàng tương tác với nhau ở bất cứ nơi nào họ sống.

Hạn chế của DAO

Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều hoàn hảo đối với tất cả các tổ chức tự trị phi tập trung. Việc thiết lập hoặc duy trì DAO không đúng cách sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là một số hạn chế đối với cấu trúc DAO.

Tốc độ

Nếu như một công ty đại chúng được chỉ đạo bởi một Giám đốc điều hành, thông thường, chỉ cần một cuộc bỏ phiếu duy nhất để quyết định hành động nào đó hoặc lộ trình cụ thể để công ty thực hiện.

Tuy nhiên với DAO, mọi người dùng đều có cơ hội bỏ phiếu. Điều này đòi hỏi thời gian bỏ phiếu lâu hơn nhiều, phức tạp và bị ảnh hưởng bởi những yếu tố như múi giờ, mức độ ưu tiên bên ngoài tổ chức,...

Giáo dục

Tương tự như vấn đề về tốc độ, DAO có trách nhiệm giáo dục nhiều người hơn về hoạt động của thực thể đang chờ xử lý. 

Một CEO duy nhất sẽ dễ dàng hơn nhiều để phụ trách sự phát triển của công ty, trong khi những người nắm giữ token của DAO có thể có trình độ học vấn, hiểu biết về các sáng kiến, ưu đãi hoặc khả năng tiếp cận nguồn lực khác nhau.

Một thách thức chung của DAO là khi họ tập hợp một nhóm người đa dạng lại với nhau, thì nhóm người đa dạng đó phải học cách phát triển, lập chiến lược và giao tiếp như một đơn vị duy nhất.

DAO có thể tiêu tốn nhiều thời gian và công sức để dẫn đến một quyết định cụ thể - Ảnh: Internet

Sự kém hiệu quả

DAO có nguy cơ hoạt động kém hiệu quả do cần thời gian để giáo dục cử tri, truyền đạt sáng kiến, giải thích chiến lược và thu hút thành viên mới. DAO cần phải dành nhiều thời gian để thảo luận về sự thay đổi hơn là thực hiện nó. Một DAO có nguy cơ bị sa lầy vào các nhiệm vụ hành chính, tầm thường do tính chất cần phải điều phối nhiều cá nhân hơn.

Bảo mật

Một vấn đề mà tất cả nền tảng kỹ thuật số dành cho tài nguyên blockchain phải đối mặt là tính bảo mật. DAO yêu cầu chuyên môn kỹ thuật đáng kể để triển khai. Nếu không đảm bảo được điều đó, cách thức bỏ phiếu hoặc đưa ra quyết định có thể không còn hiệu lực.

Niềm tin sẽ bị phá vỡ và người dùng rời khỏi thực thể nếu họ không thể dựa vào cấu trúc của thực thể. Ngay cả khi sử dụng ví đa chữ ký hoặc ví lạnh, DAO vẫn có khả năng bị khai thác, dự trữ kho bạc bị đánh cắp và kho tiền hoàn toàn trống rỗng.

Tổ chức tự trị phi tập trung DAO kiếm tiền như thế nào?

DAO ban đầu huy động vốn bằng cách giao dịch tiền pháp định để lấy token gốc của nó. Mã thông báo gốc này thể hiện quyền biểu quyết và tỷ lệ sở hữu giữa các thành viên. Nếu DAO thành công, giá trị của token gốc sẽ tăng lên.

Sau đó, DAO có thể phát hành mã thông báo trong tương lai với giá trị lớn hơn để huy động thêm vốn. DAO cũng có thể đầu tư vào tài sản nếu thành viên quyết định phê duyệt các biện pháp đó.

Dù còn nhiều tranh cãi, DAO vẫn được công nhận là một phương pháp quản lý hữu ích với nhiều ưu điểm, là cách tiếp cận mới để cấp vốn cho dự án mà những nhà đầu tư nhỏ nhất cũng được tiếp cận, tham gia.

Nguồn tham khảo:

https://www.investopedia.com/tech/what-dao/