Ngành viễn thông đang không ngừng phát triển ở Việt Nam và trên toàn thế giới với những xu hướng mới, góp phần quản lý, điều hành đất nước, đảm bảo an ninh quốc phòng, đồng thời nâng cao đời sống, văn hóa và kinh tế của người dân.

Có nhiều định nghĩa giải thích cho câu hỏi "Viễn thông là gì?". Kỹ thuật điện tử viễn thông là lĩnh vực rộng lớn, được chia thành nhiều nhóm nhỏ khác nhau.

Trong thời hiện đại, viễn thông không còn đơn thuần chỉ là điện thoại, tin nhắn mà đa đạng hình thức hơn thế rất nhiều. Từ âm thanh, hình ảnh đến truyền số liệu và thông tin,... đều thuộc phạm vi ngành viễn thông.

Phát triển cơ sở hạ tầng viễn thông là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của nhiều quốc gia. Để đáp ứng nhu cầu sử dụng của người dân, mạng lưới viễn thông cần được liên tục nâng cấp, ứng dụng công nghệ, đầu tư và góp vốn hiệu quả, đặc biệt ở các quốc gia đang phát triển như Việt Nam.

Hãy cùng Elcom tìm hiểu những thông tin cần biết và xu hướng phát triển ngành viễn thông nước ta hiện nay cũng như trong tương lai sắp tới.

1. Ngành viễn thông là gì?

Ngành Viễn thông được hiểu là lĩnh vực chuyên sâu về nghiên cứu và sử dụng các thiết bị, tạo nên mạng lưới truyền dẫn thông tin, phục vụ cho mục đích giao tiếp xuyên biên giới.

Song song viễn thông là khái niệm điện tử. Cụ thể, lĩnh vực Điện tử nghiên cứu và chế tạo ra các vi mạch điện tử, cũng chính là “bộ não” của các thiết bị thông minh, điều khiển toàn bộ hoạt động.

Từ đó, ngành điện tử - viễn thông ra đời. Có thể hiểu đơn giản, ngành điện tử viễn thông ứng dụng công nghệ tiên tiến, tạo ra các thiết bị truyền dẫn thông tin. Những sản phẩm quen thuộc đã được đưa vào trong đời sống hàng ngày có thể kể đến như tivi, điện thoại, máy tính, mạch điều khiển,... 

Ngành viễn thông nói riêng và ngành điện tử - viễn thông nói chung giữ vai trò quan trọng trong việc xây dựng hệ thống thông tin liên lạc toàn cầu. Từ đó, quá trình trao đổi, truy xuất thông tin, giám sát và điều khiển thiết bị thông minh diễn ra nhanh chóng và thuận tiện hơn.

Xem thêm bài viết: Ngành Điện tử - Viễn thông Việt Nam: Học gì? Học ở đâu? Ra trường làm gì?

2. Xu hướng phát triển ngành viễn thông tại Việt Nam

Việt Nam được đánh giá là một quốc gia có nhiều lợi thế để ngành viễn thông có nhiều tiến bộ hơn nữa trong tương lai.

Sự tác động của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 đã làm thay đổi mọi mặt, mọi lĩnh vực của đời sống. Không nằm ngoài xu thế đó, ngành viễn thông chịu ảnh hưởng của khoa học - công nghệ cũng có nhiều sự chuyển mình, đột phá.

Trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa như hiện nay, ngành điện tử viễn thông được dự đoán sẽ phát triển theo những phương hướng sau đây.

2.1. Kết nối 5G

Mạng 5G là thế hệ thứ 5 của mạng di động. Sự xuất hiện của mạng 5G làm tăng khả năng kết nối giữa con người và máy móc. Công nghệ này cung cấp tốc độ tải xuống và tải lên nhanh hơn - gấp khoảng 5 lần so với tốc độ của 4G, đồng thời có khả năng kết nối ổn định hơn. 5G sở hữu tính năng mà các thế hệ mạng trước đó chưa bao giờ có thể làm được.

Kết nối 5G hiện đang được coi là xu thế của ngành viễn thông, được dự đoán và kỳ vọng sẽ tạo ra một cuộc cách mạng lớn về kết nối với khả năng truyền dữ liệu cực cao, kết nối với công suất lớn.

Xem thêm bài viết: Mạng 5G - Thực tế triển khai tại Việt Nam (Cơ hội và thách thức)

Mạng 5G có nhiều đặc điểm nổi trội so với các thế hệ mạng trước đó - Ảnh: Internet

2.2. Lấy người dùng làm trung tâm

Ngành viễn thông ngày càng phát triển mạnh mẽ với nhiều dịch vụ, tiện ích mới mẻ. Những dịch vụ, tiện ích này mang lại nguồn lợi ích lớn cho các doanh nghiệp kinh doanh viễn thông nói riêng và sự phát triển kinh tế của quốc gia nói chung.

Các dịch vụ, tiện ích được phát triển dựa trên nhu cầu thực tế của người dùng. Đặt người dùng làm trung tâm giúp các công ty, doanh nghiệp viễn thông cung cấp những sản phẩm, dịch vụ có tính ứng dụng cao.

Có thể kể tới dịch vụ VAS (Value-added Services - Giá trị gia tăng) cung cấp nhiều tiện ích, biến chiếc điện thoại trở nên thông minh hơn như kết nối Internet (3G, 4G), nghe nhạc, xem phim, chơi game,... Người dùng có thể đăng ký sử dụng những dịch vụ cần thiết, phục vụ cho nhu cầu và sở thích. 

Dịch vụ VAS mang đến cho người dùng nhiều trải nghiệm thú vị, đồng thời các nhà mạng cũng thu được nguồn lợi nhuận cao. Chính vì vậy, các nhà mạng khác nhau đã và đang không ngừng phát triển nhiều tiện ích hơn nữa để phù hợp với khách hàng.

Đây cũng là xu hướng phát triển sản phẩm cá nhân hóa mà các doanh nghiệp đều đã và đang hướng đến trong tương lai.

2.3. Chuyển đổi số

Trong những năm gần đây, ngành viễn thông có thể nhận thấy những sự sụt giảm của những mảng kinh doanh truyền thống. Nguyên nhân chủ yếu là do sự phổ biến của mạng Internet và dịch vụ OTT (Over The Top).

Không khó để nhận thấy, thói quen của người dùng cũng thay đổi, hướng đến sử dụng những hình thức liên lạc, truyền dẫn thông tin hiện đại, nhanh chóng hơn. Chính vì vậy, các nhà mạng cũng đang dần thay đổi, làm mới bản thân để phù hợp với xu hướng chuyển đổi số.

Đây là mục tiêu hàng đầu và tất yếu của ngành điện tử - viễn thông, đặc biệt là trong giai đoạn cuộc cách mạng số 4.0 bùng nổ mạnh mẽ như hiện nay.

Cuộc cách mạng khoa học công nghệ lần thứ tư gắn liền với những thiết bị thông minh, cáp quang băng thông rộng cùng nhiều công nghệ tiên tiến như: Internet vạn vật (IoT - Internet of Things), Dữ liệu lớn (Big Data), Trí tuệ nhân tạo (AI - Artificial Intelligence), Tự động hóa quy trình, Điện toán đám mây (Cloud computing), Chuỗi khối (Blockchain),...

Nổi bật cho xu thế này là sự ra đời của dịch vụ tiền di động (Mobile Money). Dựa trên thói quen chuyển đổi từ thanh toán tiền mặt sang các hình thức thanh toán online, các tập đoàn viễn thông đã triển khai dịch vụ thanh toán hàng hóa có giá trị nhỏ qua tài khoản di động. Đây được coi là một trong những bước ngoặt lớn trong quá trình chuyển đổi số của ngành viễn thông Việt Nam.

Bên cạnh đó, nhiều công nghệ khác đã và đang được nghiên cứu để áp dụng để nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ viễn thông trong tương lai:

• IoT giúp kết nối tất cả các thiết bị như các đồ dùng trong nhà hay các hệ thống máy móc trong nhà máy thông qua mạng không dây (wifi) hoặc mạng viễn thông băng rộng (3G, 4G, 5G). Khi đó, các thiết bị có thể liên lạc thông suốt với nhau, đưa ra phản hồi nhanh chóng và đồng nhất.

• Big Data hỗ trợ thu thập, phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ, cung cấp những thông tin cần thiết cho doanh nghiệp về hành vi, thói quen và nhu cầu của khách hàng.

• Trí tuệ nhân tạo xử lý, phân tích khối lượng dữ liệu lớn, trích xuất những thông tin có giá trị. Từ đó, đưa ra cách xử lý, giải quyết vấn đề, mang lại những trải nghiệm tốt hơn cho khách hàng bằng cách: Cung cấp sản phẩm, dịch vụ mới; Tối ưu hóa mạng; Bảo trì dự đoán; Trợ lý ảo;...

Chuyển đổi số mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành viễn thông với những bước phát triển mạnh mẽ, kết nối thế giới thực và ảo. Trong xu hướng đó, sự đổi mới, sáng tạo, năng lực học hỏi và tư duy quản lý của con người là vô cùng quan trọng để có thể làm chủ và ứng dụng công nghệ một cách tối đa, hiệu quả.

Chuyển đổi số là một trong những mục tiêu các doanh nghiệp viễn thông đang hướng tới - Ảnh: Internet

Xem thêm bài viết: Xu hướng chuyển dịch ngành viễn thông năm 2023

3. Cơ hội phát triển ngành viễn thông nước ta hiện nay

Trong bối cảnh kinh tế vĩ mô toàn cầu gặp nhiều khó khăn, ngành Viễn thông - công nghệ thông tin Việt Nam vẫn có những điểm sáng trong năm 2022. Tuy nhiên, bước sang năm 2023, thị trường chứng kiến nhiều doanh nghiệp trong ngành chịu ảnh hưởng nặng nề từ rủi to suy thoái kinh tế thế giới và áp lực lạm phát.

Tuy nhiên, theo khảo sát của Vietnam Report tiến hành vào tháng 3-2023, ngành công nghệ thông tin - viễn thông vẫn đang dẫn đầu top 7 ngành được đánh giá có tiềm năng tăng trưởng tốt trong ít nhất 2 - 3 năm tới với tỉ lệ 63,6% số doanh nghiệp lựa chọn.

Với chiến lược “đi tắt đón đầu”, tận dụng và học hỏi từ những quốc gia lớn, nước ta cũng đang có những thay đổi tích cực, trở thành nơi có nhiều tiềm năng và phát triển trên hành trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa, bao gồm cả ngành điện tử - viễn thông.

3.1. Khả năng xuất khẩu cao

Việt Nam hiện đang là thành viên của nhiều tổ chức thương mại Thế giới, ký kết hàng loạt Hiệp định thương mại tự do. Điều này đã giúp mở rộng mối quan hệ hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với các quốc gia khác. Nhờ đó, các doanh nghiệp viễn thông đủ năng lực có thể xuất khẩu các sản phẩm, thiết bị công nghệ viễn thông của mình tới nhiều quốc gia với mức thuế tương đối thấp.

Tận dụng lợi thế đó, nhiều tập đoàn viễn thông lớn tại Việt Nam như Viettel, VNPT, Mobifone,... đã và đang đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu tới nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới.

3.2. Thu hút vốn đầu tư

Thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của ngành điện tử viễn thông. Ngành viễn thông Việt Nam có nhiều lợi thế để thu hút nguồn vốn đầu tư như: Thị trường ổn định, nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng, nguồn nhân lực ngày càng được tập trung bồi dưỡng kiến thức, nâng cao trình độ và tay nghề.

3.3. Chính sách hỗ trợ của nhà nước

Ngành điện tử viễn thông vẫn được coi là một trong những ngành nghề có nhiều đóng góp trong sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Vì vậy, Chính phủ đã và đang có nhiều chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này.

Cụ thể, mới đây, Bộ Thông tin và Truyền thông đã đề nghị sửa đổi Luật Viễn thông với 6 nhóm chính sách lớn và xây dựng Luật Công nghiệp Công nghệ số. Điều này được kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết các hạn chế, vướng mắc, bất cập, mở rộng không gian cho doanh nghiệp viễn thông phát triển, thúc đẩy hạ tầng viễn thông sớm trở thành hạ tầng của nền kinh tế số, xã hội số… trong thời đại mới.

Việc xây dựng bộ luật phù hợp với xu hướng và thực trạng phát triển hiện nay là sự hội tụ giữa lĩnh vực công nghệ thông tin (CNTT), viễn thông và truyền thông, hình thành nên ngành công nghiệp CNTT và truyền thông (công nghiệp ICT), đồng thời tạo ra các hoạt động sáng tạo, đổi mới tạo ra nhiều giá trị mới và thị trường mới. 

Bên cạnh đó, xu thế phát triển ngành công nghiệp ICT còn kết hợp với công nghệ số mới của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư như AI, IoT, Big Data, Blockchain,... hình thành nên ngành công nghiệp, công nghệ số.

Ngoài ra, Chính phủ cũng thường xuyên tạo điều kiện cho các chương trình khoa học công nghệ cấp quốc gia nhằm thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển của ngành nghề này.

Có thể nói, ngành viễn thông nước ta hiện nay vẫn là một lĩnh vực có nhiều tiềm năng phát triển mạnh mẽ bằng cách đa dạng các dịch vụ, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, đáp ứng nhu cầu người dùng và nhu cầu xây đất nước.

4. Những thách thức đối với sự phát triển mạng lưới viễn thông hiện nay

Do ảnh hưởng và những diễn biến khó lường từ suy thoái kinh tế toàn cầu, khả năng, triển vọng tăng trưởng của ngành đã sụt giảm đáng kể.

Cũng theo khảo sát của Vietnam Report thực hiện vào tháng 5-6/2023, hầu hết doanh nghiệp và chuyên gia trong ngành đều đặt ít kỳ vọng vào sự tăng trưởng mạnh mẽ toàn ngành công nghệ thông tin - viễn thông. Trong đó, 71,4% nhận định sẽ duy trì đà tăng trưởng và 28,6% nhận định sẽ có sự suy giảm đà tăng trưởng trong 6 tháng cuối năm 2023.

Khảo sát chỉ ra 4 khó khăn, thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp công nghệ viễn thông đã, đang và sẽ phải đối mặt. Cụ thể:

• Tuyển dụng và giữ chân nhân tài
• Thiếu chính sách, quy chế, khung pháp lý rõ ràng, đồng bộ cho sản phẩm, dịch vụ phát triển trên các nền tảng công nghệ mới
• Cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp trong ngành
• Hạn chế tiếp cận nguồn vốn đầu tư

Ngành công nghệ, viễn thông có thể gặp khó khăn trong ngắn hạn. Đây là thách thức chung của toàn thị trường. Tuy nhiên, về trung và dài hạn, ngành vẫn được đánh giá là có triển vọng vô cùng khả quan.

Do đó, các doanh nghiệp cần giữ vững mục tiêu phát triển, linh hoạt thay đổi, đưa ra chiến lược hành động hiệu quả, toàn diện để ứng phó nhanh chóng với khó khăn, nhằm duy trì đà tăng trưởng trong bối cảnh hiện nay.

Nguồn tham khảo:

https://doanhnghiephoinhap.vn/xu-the-phat-trien-nganh-vien-thong-va-nhung-dieu-kien-thuan-loi-tai-viet-nam.html