Thu phí không dừng đã xuất hiện ở Việt Nam trong một vài năm trở lại đây, mang đến nhiều lợi ích cho người và phương tiện tham gia giao thông. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin cần thiết cho bạn đọc về thu phí không dừng.

Thu phí điện tử không dừng ETC (Electronic Toll Collection) là hình thức thu phí khá mới mẻ tại Việt Nam. Do đó, nhiều tài xế còn gặp phải những băn khoăn khi áp dụng trong thực tế.

Theo quy định, phương tiện không đủ điều kiện di chuyển vào làn thu phí không dừng có thể bị phạt từ 01 - 03 triệu đồng, tước quyền lái xe từ 01-03 tháng. Chính vì vậy, tài xế cần chú ý phân biệt làn ETC với làn thu phí một dừng truyền thống MTC  (Manual Toll Collection) để tránh bị xử phạt.

1. Thu phí không dừng là gì?

ETC là viết tắt của cụm từ "Electronic Toll Collection", được hiểu là hình thức thu phí điện tử không dừng. Trong đó, làn thu phí không dừng ETC là làn thu phí áp dụng công nghệ tự động nhận diện phương tiện di chuyển qua trạm và trừ tiền vào tài khoản giao thông.

Khi đi qua làn thu phí tự động, chủ phương tiện không cần dừng lại để thanh toán tiền mặt như trước đây mà chỉ cần giảm tốc độ, giúp hệ thống nhận diện chính xác và tiến hành thu phí.

Khác với ETC là làn thu phí truyền thống MTC. Vậy làn thu phí MTC là gì? Làn thu phí MTC được hiểu là hệ thống thu phí một dừng, sử dụng ấn chỉ mã vạch hậu kiểm thông minh. Hình thức này đã được áp dụng ở Việt Nam nhiều năm. Tuy nhiên, do tồn tại nhiều nhược điểm, hiện nay, nhiều tuyến cao tốc ở nước ta đã được trang bị đầy đủ và khuyến khích người dân sử dụng ETC để thu phí thuận tiện hơn.

2. Làn thu phí ETC hoạt động như thế nào?

Trên thế giới hiện nay có 2 công nghệ thu phí phổ biến được sử dụng là RFID (Radio frequency identification) và DSRC (Dedicated short-range communication). Trong đó, công nghệ DSRC thường được sử dụng rộng rãi hơn tại châu Âu và Singapore, trong khi RFID được dùng ở phần lớn các nước còn lại.

Tại Việt Nam, RFID là công nghệ sử dụng trường điện từ để tự động nhận dạng và theo dõi các thẻ hỗ trợ được gắn vào đối tượng.

Hệ thống thu phí không dừng tại nước ta gồm thiết bị đầu đọc RFID Reader được gắn trên giá long môn tại trạm thu phí và thẻ định danh, hay còn gọi là thẻ thu phí không dừng được gắn trên phương tiện.

Khi phương tiện đi qua trạm, đầu đọc thẻ sẽ nhận biết xe thông qua thẻ thu phí không dừng. Sau đó, hệ thống tự động trừ số tiền tương ứng trong tài khoản giao thông. Xe dán thẻ định danh khi đi vào làn thu phí không dừng, nếu đủ điều kiện, thanh chắn sẽ tự động mở, không cần dừng lại để thanh toán tiền mặt tại các trạm BOT.

Khi phương tiện đi qua trạm, hệ thống thu phí sẽ hoạt động như sau:

• Bước 1: Hệ thống thu phí kích hoạt camera chụp biển số và nhóm Anten 1 đọc thẻ thu phí không dừng.

• Bước 2: Hệ thống gửi thông tin và hình ảnh của xe về trung tâm dữ liệu.

• Bước 3: Trung tâm dữ liệu kiểm tra thông tin thẻ định danh và tài khoản giao thông, tài khoản liên kết của chủ phương tiện.

• Bước 4: Nếu xe đủ điều kiện, hệ thống tự động trừ tiền trong tài khoản, phát tín hiệu cho Anten 2 nâng barrier, đồng thời gửi tin nhắn thông báo giao dịch cho chủ phương tiện.

Xem thêm bài viết: Dán thẻ thu phí không dừng ở đâu, loại nào tốt?

Ngoài ra, Việt Nam hiện cũng đã triển khai thêm làn thu phí tự động hoàn toàn không có barie và cabin thu phí. Thiết bị camera gắn trên giá long môn sẽ tự động quét và đọc thẻ ETC dán trên ô tô qua trạm để trừ tiền.

Cao tốc Nha Trang - Cam Lâm thuộc cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 1 là tuyến đường đầu tiên tại nước ta triển khai công nghệ này. Xe không phải dừng đỗ góp phần giảm thiểu ùn tắc, tiết kiệm thời gian và chi phí nhiên liệu.

Xem thêm bài viết: Trạm ETC không barie đầu tiên tại Việt Nam do Elcom triển khai chính thức thu phí

Làn thu phí không dừng tự động hoàn toàn đầu tiên tại Việt Nam trên tuyến cao tốc Nha Trang - Câm Lâm - Ảnh: Internet

3. So sánh làn thu phí tự động ETC và làn thu phí truyền thống

Trạm thu phí một dừng MTC là trạm thu phí truyền thống đã có mặt tại Việt Nam lâu đời trước khi chuyển sang sử dụng thu phí tự động không dừng. Mỗi lần đi qua trạm, tài xế phải dừng lại tại trạm BOT để trực tiếp mua vé, trả tiền và nhận hóa đơn.

Hệ thống thu phí một dừng hoạt động dựa trên ấn chỉ mã vạch và công nghệ tự động nhận dạng biển số (OCR - Optical Character Recognition). Hệ thống có khả năng phân loại xe chính xác, tuy nhiên, việc xử lý xe qua trạm gây mất thời gian.

Đồng thời, sử dụng vé giấy và thanh toán tiền mặt gây khó khăn trong việc quản lý, hậu kiểm. Ngoài ra, nhà nước còn mất nhiều chi phí cho một số yếu tố khác như nhân sự quản lý BOT, nhân sự vận hành,...

So sánh đặc điểm giữa làn thu phí ETC và MTC, ta thấy được sự khác biệt:

Qua so sánh, có thể thấy được, hình thức thu phí không dừng mang lại nhiều lợi ích hơn hẳn, khắc phục nhược điểm còn tồn tại của thu phí truyền thống như:

• Đối với tài xế: Tiết kiệm thời gian chờ đợi; Giảm ùn tắc; Hạn chế ô nhiễm do khí thải; Tiết kiệm nhiên liệu, tăng tuổi thọ cho phương tiện; Giảm thiểu tỷ lệ tai nạn giao thông.

• Đối với nhà nước: Tổng hợp, xây dựng dữ liệu giao thông quốc gia chính xác và nhanh chóng; Phát triển hệ thống hạ tầng giao thông quốc gia; Hỗ trợ quản lý chi phí, hoạt động của phương tiện và các trạm BOT.

• Đối với nhà cung cấp dịch vụ: Minh bạch, tránh thất thoát phí; Tiết kiệm chi phí nhân sự, giấy vé,...

4. Một số lưu ý khi lưu thông qua làn thu phí ETC

Làm thế nào để phân biệt làn thu phí ETC và MTC?

Để tránh nhầm lẫn, tại các làn thu phí không dừng ETC thường có thông báo, chỉ dẫn. Đồng thời, các đơn vị cung cấp dịch vụ cũng liên tục cập nhật danh sách trạm trạm thu phí không dừng trên toàn quốc. Tài xế cần lưu ý tìm hiểu thông tin cũng như chú ý biển chỉ dẫn trên đường để tránh đi nhầm làn thu phí.

Biển chỉ dẫn vào làn thu phí không dừng ETC - Ảnh: Internet

Phương tiện được phép đi vào làn thu phí ETC cần những điều kiện gì?

Để được phép lưu thông qua làn thu phí không dừng ETC, phương tiện cần đạt 2 điều kiện sau đây:

• Dán thẻ thu phí không dừng hay còn gọi là thẻ định danh: Hiện tại trên thị trường có 2 đơn vị cung cấp dịch vụ là thu phí không dừng VETC (cấp thẻ thu phí không dừng Etag) và thu phí không dừng VDTC (cấp thẻ thu phí không dừng ePass). Tài xế nên tìm hiểu kỹ và đăng ký sử dụng loại thẻ phù hợp với nhu cầu sử dụng.

• Tài khoản giao thông đủ số dư: Khi số dư nhỏ hơn hạn mức quy định một lần giao dịch qua trạm, chủ phương tiện được coi là không đủ điều kiện đi qua làn thu phí ETC. Thậm chí, tài xế còn bị phạt vì vi phạm quy định khi cố tình đi vào không dừng. Tài xế cần hết sức lưu ý, kiểm tra tài khoản giao thông để tránh những trường hợp xử phạt không đáng có.

Hiện nay, người dân có thể dễ dàng đăng ký, thuận tiện mua thẻ thu phí không dừng thông qua các sàn thương mại điện tử như Lazada, Tiki, Shopee. Nhờ đó, khách hàng hoàn toàn có thể mua thẻ trực tuyến và tự dán thẻ tại nhà.

Nạp và rút tiền trong tài khoản thu phí về tài khoản ngân hàng như thế nào?

Để hỗ trợ khách hàng tối đa trong quá trình sử dụng, các bên cung cấp dịch vụ thường cho phép nạp tiền qua nhiều kênh vào tài khoản giao thông, trực tiếp hoặc gián tiếp.

• Nạp tiền qua tài khoản ngân hàng, ví điện tử

• Nạp tiền thông qua dịch vụ thanh toán hóa đơn

• Nạp tiền trực tiếp tại các điểm dịch vụ VDTC hoặc VETC

Khi có nhu cầu rút tiền, khách hàng cần thực hiện đầy đủ thủ tục, cung cấp giấy tờ cần thiết để được hỗ trợ.

Xem thêm bài viết: Hướng dẫn nạp và rút tiền từ tài khoản thu phí không dừng về tài khoản ngân hàng

Một số lưu ý khi di chuyển qua làn thu phí không dừng ETC

Khi điều khiển xe đi qua làn thu phí không dừng, tài xế cần lưu ý:

• Tuân thủ biển báo khoảng cách tối thiểu và giới hạn tốc độ tại các trạm thu phí: Thông thường, khoảng cách tối thiểu giữa các xe là 15m. Vận tốc xe dưới  40 km/h. Điều này giúp cho hệ thống đọc được mã số đinh danh trên xe dễ dàng và chuẩn xác hơn.

• Tuân thủ tín hiệu đèn giao thông, thanh chắn và làm theo hướng dẫn của nhân viên điều hành tại trạm: Để quá trình thu phí diễn ra nhanh chóng, thuận lợi và an toàn.Không thanh toán bằng tiền mặt khi hệ thống chưa tự động trừ tiền bởi các nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng đã thống nhất nguyên tắc trừ tiền sau khi hệ thống được hiệu chỉnh và vận hành bình thường.

• Nếu thấy các giao dịch bất thường trong tài khoản giao thông, tài xế cần liên hệ với đơn vị cung cấp dịch vụ để kiểm tra, xác minh và có phương pháp xử lý phù hợp.

Xem thêm bài viết: Lỗi thường gặp khi qua trạm thu phí không dừng ETC và cách xử lý

Tuân thủ nguyên tắc khi đi qua trạm thu phí ETC để tránh bị xử phạt - Ảnh: Internet

Thu phí không dừng là một trong những thành phần của hệ thống giao thông thông minh (ITS - Intelligent Transport System), góp phần mang lại nhiều lợi ích lớn cho người dân và toàn xã hội. Hy vọng trong tương lai, hệ thống thu phí không dừng tại Việt Nam sẽ ngày càng được nâng cấp, hiện đại, nâng cao trải nghiệm và an toàn cho người tham gia giao thông.