Cùng ELCOM khám phá 10 lợi ích của AI trong giao thông giúp tối ưu an toàn, giảm ùn tắc và bảo vệ môi trường.

Hơn một thế kỷ qua, ngành giao thông vận tải liên tục đột phá: từ xe lửa hơi nước, ô tô, đến máy bay siêu thanh. Mỗi bước tiến đều nhằm giải quyết một bài toán cụ thể - đi nhanh hơn, xa hơn, an toàn hơn. Và giờ đây, trí tuệ nhân tạo (AI - Artificial Intelligence) đang viết tiếp câu chuyện đó, nhưng ở một tầm cao mới: không chỉ phát triển phương tiện, mà còn kiến tạo cả một hệ thống giao thông thông minh - từ hạ tầng, quản lý vận hành, đến trải nghiệm người dùng.

Thị trường ứng dụng AI trong ô tô toàn cầu đạt 2,99 tỷ USD năm 2022 và dự báo tăng trưởng 25,5%/năm đến 2030. Đây là minh chứng rõ ràng: AI không phải xu hướng xa vời, mà là công cụ cấp thiết để các quốc gia giải quyết những thách thức đang hiện hữu - ùn tắc kéo dài hàng giờ, ô nhiễm không khí trầm trọng, và con số tai nạn giao thông đau lòng mỗi ngày.

1. Lợi ích của AI trong Giao thông: Tối ưu hiệu quả và an toàn

AI trong giao thông mang lại nhiều lợi ích vượt xa việc di chuyển nhanh hơn - nó còn đảm bảo an toàn tuyệt đối và phát triển bền vững cho cộng đồng.

1.1. Đảm bảo trật tự an toàn giao thông toàn diện

An toàn là ưu tiên hàng đầu của hệ thống giao thông thông minh. AI trong giao thông đóng vai trò "người bảo vệ", giám sát liên tục và phản ứng nhanh mà công cần đến can thiệp thủ công của con người . 

Hệ thống Hỗ trợ Lái xe Tiên tiến (ADAS) sử dụng AI phân tích dữ liệu từ camera, radar và lidar theo thời gian thực, nhận diện chướng ngại vật, người đi bộ và nguy hiểm tiềm ẩn, ngăn chặn tai nạn trước khi xảy ra.

ADAS được xem là trợ thủ đắc lực cho người lái xe giúp tránh khỏi những va chạm gây ra tai nạn giao thông trên đường - Ảnh: Internet

Tính năng phanh khẩn cấp tự động phát hiện nguy cơ va chạm và kích hoạt phanh nếu tài xế không phản ứng kịp, giảm đáng kể tai nạn do lỗi con người. AI còn giám sát tình trạng tài xế, cảnh báo khi phát hiện mệt mỏi hoặc mất tập trung - nguyên nhân hàng đầu gây tai nạn.

1.2. Thúc đẩy bền vững và giảm phát thải

Lợi ích của AI trong giao thông quan trọng nhất là hỗ trợ mục tiêu khí hậu toàn cầu. AI tối ưu tuyến đường dựa trên mô hình giao thông, địa hình và tốc độ để đề xuất lộ trình tiết kiệm nhiên liệu nhất.

Với lĩnh vực vận tải,, tối ưu hóa này giúp giảm hàng ngàn tấn khí thải carbon mỗi năm, đóng góp trực tiếp vào mục tiêu trung hòa carbon. AI còn hỗ trợ  quản lý tích hợp xe điện vào lưới điện đô thị bằng cách dự đoán nhu cầu sạc và tối ưu phân bổ năng lượng tại trạm sạc, thúc đẩy chuyển đổi năng lượng sạch hiệu quả.

1.3. Quản lý và điều hành giao thông thông minh theo thời gian thực

Ùn tắc giao thông là vấn đề nhức nhối mọi đô thị lớn. AI trong giao thông cung cấp giải pháp quản lý tự động, tạo môi trường giao thông thông minh thực sự.

Thay vì đèn tín hiệu theo chu kỳ cố định, hệ thống giao thông thông minh phân tích lưu lượng xe theo thời gian thực qua cảm biến và camera. AI điều chỉnh linh hoạt thời gian đèn xanh, ưu tiên hướng có mật độ cao để giảm thời gian chờ và ùn tắc.

AI trong giao thông cung cấp giải pháp quản lý động - Ảnh: Internet

Hơn nữa, công nghệ AI có khả năng phân tích dự đoán, nhận diện điểm nóng tắc nghẽn tiềm ẩn dựa trên dữ liệu lịch sử hoặc sự kiện sắp diễn ra, cho phép cơ quan chức năng can thiệp sớm bằng cách thay đổi biển báo hoặc hướng dẫn tuyến thay thế.

1.4. Tăng cường kết nối và cộng tác phương tiện

AI đóng vai trò thiết yếu tạo mạng lưới giao thông thông minh kết nối. Nó cho phép phương tiện giao tiếp với nhau (V2V), với hạ tầng (V2I) và người đi bộ (V2P).

Giao tiếp liền mạch này cho phép phương tiện chia sẻ thông tin về điều kiện đường, tai nạn, hoặc nguy hiểm phía trước, tạo mạng lưới phối hợp tốt hơn và giảm bất ngờ cho người lái. Khả năng kết nối này là nền tảng triển khai phương tiện tự lái cấp cao, nơi các xe "nói chuyện" với nhau để phối hợp di chuyển an toàn.

1.5. Phản ứng khẩn cấp nhanh chóng

Trong sự cố hay tai nạn, mỗi giây đều quý giá. Công nghệ AI trong giao thông tự động phát hiện tai nạn qua phân tích hình ảnh camera hoặc dữ liệu cảm biến trên xe.

Hệ thống không chỉ gửi cảnh báo tức thì đến dịch vụ khẩn cấp mà còn cung cấp thông tin chính xác về vị trí, loại phương tiện và mức độ nghiêm trọng. Điều này giảm đáng kể thời gian phản ứng, giúp cứu sống nạn nhân và giảm tắc đường thứ cấp. AI còn có khả năng tự động xác định tuyến tối ưu cho xe cứu thương và cứu hỏa.

AI tự động phát hiện tai nạn qua phân tích hình ảnh camera hoặc dữ liệu cảm biến trên xe - Ảnh: Internet

1.6. Trải nghiệm cá nhân hóa cho người dùng

Lợi ích của AI trong giao thông không chỉ cải thiện hiệu quả vận hành mà còn nâng cao trải nghiệm hành khách.

Trong xe cá nhân, AI cá nhân hóa hệ thống giải trí dựa trên sở thích tài xế và hành khách. Trong giao thông công cộng, AI tùy chỉnh lịch trình, cung cấp thông tin thời gian thực chính xác và xử lý yêu cầu khách hàng qua chatbot thông minh. Bằng cách phân tích thói quen và phản hồi người dùng, AI liên tục tinh chỉnh dịch vụ, biến mỗi hành trình trở nên thuận tiện hơn.

2. 10 ứng dụng AI đang cách mạng hóa ngành giao thông

Việc áp dụng AI trong giao thông thể hiện rõ qua các trường hợp sử dụng cụ thể, từ bảo trì phương tiện đến quản lý logistics phức tạp. Đây là 10 ứng dụng then chốt của hệ thống giao thông thông minh:

2.1. Phương tiện tự lái và bán tự lái

Xe tự lái là ứng dụng mang tính biểu tượng nhất của AI trong giao thông. Các xe này kết hợp Computer vision, Deep learning và Công nghệ Cảm biến để điều hướng không cần con người can thiệp.

Thuật toán AI xử lý dữ liệu từ lidar, radar và camera để tạo bản đồ 3D môi trường xung quanh, phân loại đối tượng (xe khác, người đi bộ, biển báo) và đưa ra quyết định lái xe trong tích tắc, bao gồm tăng tốc, phanh và chuyển làn.

Xe tự lái là tương lai của giao thông thông minh - Ảnh: Internet

Công nghệ này đang mở đường cho cấp độ tự động cao hơn (Level 4 và 5), hứa hẹn tương lai giao thông an toàn, giảm tai nạn do lỗi con người và giải phóng thời gian cho người tham gia.

2.2. Dự đoán bảo trì cho xe và hạ tầng

Thay vì bảo trì theo lịch cố định hoặc khi hỏng hóc, AI cho phép bảo trì dự đoán. Bằng cách phân tích dữ liệu liên tục từ cảm biến nhiệt độ, áp suất, độ rung và âm thanh động cơ, lốp xe, đường ray, AI phát hiện thay đổi tinh tế báo hiệu sự cố sắp xảy ra.

Cảnh báo sớm giúp công ty vận tải sửa chữa hoặc thay linh kiện trước khi hỏng hóc lớn, giảm thời gian ngừng hoạt động và tiết kiệm chi phí bảo trì tới 30% hoặc hơn. Đây là lợi ích của AI trong giao thông có tác động kinh tế lớn, đặc biệt quan trọng với đội tàu, máy bay và xe tải đường dài.

2.3. Phân tích hành vi lái xe và đánh giá rủi ro

AI theo dõi và phân tích mẫu hành vi tài xế như phanh gấp, tăng tốc đột ngột, vào cua nhanh hoặc thời gian lái liên tục. Hệ thống sử dụng Machine Learning chấm điểm rủi ro cho từng tài xế.

Dữ liệu này giúp công ty vận tải đào tạo lại tài xế thúc đẩy thói quen lái an toàn hơn, đồng thời cung cấp cơ sở cho công ty bảo hiểm định giá phí công bằng dựa trên rủi ro thực tế. Điều này còn giúp phát hiện và ngăn chặn gian lận bảo hiểm qua phân tích dữ liệu va chạm chi tiết.

AI phân tích hành vi tài xế để đánh giá rủi ro - Ảnh: Internet

2.4. Quản lý đội xe thông minh

AI trong giao thông đã cách mạng hóa cách quản lý đội xe logistics. Bằng cách tích hợp dữ liệu GPS, cảm biến nhiên liệu và chẩn đoán động cơ, thuật toán AI tối ưu mọi khía cạnh hoạt động đội xe.

Hệ thống giao thông thông minh tự động điều chỉnh tuyến đường dựa trên điều kiện giao thông, thời tiết và ưu tiên giao hàng theo thời gian thực. Điều này không chỉ giảm chi phí nhiên liệu và hao mòn xe mà còn cải thiện độ chính xác thời gian giao hàng, nâng cao hài lòng khách hàng và hiệu quả chuỗi cung ứng.

2.5. Quản lý kho hàng và tồn kho tối ưu

Trong logistics và vận tải hàng hóa, AI sử dụng Machine Learning dự đoán nhu cầu thị trường, xác định mức tồn kho lý tưởng và tự động hóa quy trình đặt hàng lại.

AI mang lại cuộc cách mạng trong logistics - Ảnh: Internet

Điều này giảm rủi ro thiếu hoặc thừa hàng, đồng thời tối ưu sắp xếp và di chuyển hàng hóa trong kho bằng robot tự hành điều khiển bởi AI. Khả năng dự báo của AI hoạt động cả ngắn hạn (cân đối cung cầu hiện tại) và dài hạn (dự đoán xu hướng theo mùa), đóng vai trò quan trọng duy trì hiệu suất chuỗi cung ứng.

2.6. Hệ thống đậu xe thông minh

Ở khu đô thị đông đúc, tìm chỗ đậu xe là vấn đề lớn gây lãng phí thời gian và tăng khí thải. Giải pháp giao thông thông minh sử dụng AI xử lý hình ảnh từ camera và dữ liệu cảm biến trên đường để nhận diện chỗ đậu trống.

Hệ thống truyền thông tin theo thời gian thực đến người lái qua ứng dụng hoặc biển báo kỹ thuật số, giúp nhanh chóng tìm vị trí đậu xe. Điều này giảm tắc nghẽn do xe chạy lòng vòng tìm chỗ và cải thiện trải nghiệm cư dân đô thị.

AI giúp phương tiện nhanh chóng tìm chỗ đậu xe - Ảnh: Internet

2.7. Dự đoán chậm trễ chuyến bay và lịch trình tàu

Trong hàng không và đường sắt, AI phân tích khối lượng lớn dữ liệu về thời tiết, tình trạng bảo trì máy bay/tàu, sự chậm trễ các chuyến trước và tình trạng nhân sự.

Điều này cho phép hệ thống giao thông thông minh dự đoán chính xác khả năng chậm trễ, giúp công ty thông báo kịp thời cho hành khách, điều chỉnh lại lịch trình kết nối và quản lý nguồn lực tốt hơn. Việc này không chỉ cải thiện dịch vụ khách hàng mà còn tăng hiệu quả vận hành và giảm chi phí phát sinh.

2.8. Dịch vụ khách hàng tự động qua chatbot ai

Chatbot và trợ lý ảo hỗ trợ bởi AI đang thay đổi cách công ty vận tải tương tác với khách hàng. Được trang bị Công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), chatbot có thể trả lời truy vấn phức tạp về lịch trình, đặt vé, yêu cầu bồi hoàn và giải quyết vấn đề cơ bản 24/7.

Điều này giải phóng nhân viên dịch vụ khách hàng khỏi nhiệm vụ lặp lại, cho phép họ tập trung vào vấn đề phức tạp hơn, đồng thời đảm bảo khách hàng luôn nhận phản hồi nhanh chóng và chính xác.

2.9. Thu thập và phân tích dữ liệu giao thông thời gian thực

AI là công cụ chính xử lý và phân tích khối lượng dữ liệu khổng lồ thu thập từ camera, cảm biến vòng lặp và thiết bị GPS. Bằng cách phân tích mẫu hành vi, tốc độ và mật độ phương tiện, AI cung cấp bức tranh chi tiết tình trạng giao thông theo thời gian thực.

Điều này cho phép nhà quản lý đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu, từ điều chỉnh tín hiệu giao thông đến lập kế hoạch phát triển hạ tầng tương lai. Độ chính xác của AI trong giao thông giúp tối ưu sử dụng tuyến đường và tài nguyên hiện có.

AI cung cấp chi tiết tình trạng giao thông theo thời gian thực - Ảnh: Internet

2.10. Cá nhân hóa trải nghiệm và giải trí trong xe

AI trong phương tiện hiện đại cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Từ điều chỉnh cài đặt ghế ngồi và nhiệt độ theo thói quen tài xế, đến đề xuất danh sách nhạc, nội dung giải trí hoặc lộ trình dựa trên sở thích cá nhân.

Hệ thống có thể học thói quen người dùng và dự đoán nhu cầu, cung cấp thông tin hữu ích ngay cả trước khi họ yêu cầu, tạo môi trường lái xe thoải mái và phù hợp nhất.

3. Thách thức chuyển đổi sang giao thông thông minh

Mặc dù có nhiều lợi ích của AI trong giao thông, triển khai công nghệ này vẫn gặp bốn thách thức lớn:

3.1. Chi phí triển khai ban đầu cao

Đầu tư vào phần cứng tiên tiến (cảm biến Lidar, chip AI), phần mềm (thuật toán Machine Learning phức tạp) và hạ tầng mạng 5G tạo gánh nặng tài chính lớn cho doanh nghiệp và chính phủ. Giải pháp là triển khai theo từng giai đoạn, bắt đầu bằng dự án thí điểm có khả năng mở rộng để quản lý ngân sách hiệu quả.

3.2. Tích hợp với hệ thống cũ

Nhiều hệ thống giao thông công cộng và hạ tầng hiện có hoạt động nhiều thập kỷ và thiếu khả năng tương thích với công nghệ mới. Tích hợp AI mới với hệ thống cũ có thể gây lỗi hoạt động và gián đoạn dịch vụ. Cần sử dụng giải pháp phần mềm trung gian linh hoạt và công cụ AI mô-đun để thu hẹp khoảng cách này.

3.3. Vấn đề quy định và pháp lý

Khuôn khổ pháp lý về AI, đặc biệt xe tự lái, vẫn phức tạp và chưa đồng bộ giữa các quốc gia. Công ty phải làm việc chặt chẽ với cơ quan quản lý để đảm bảo triển khai AI trong giao thông đáp ứng tất cả tiêu chuẩn an toàn và pháp lý - một quá trình tốn nhiều thời gian và nguồn lực.

Khuôn khổ pháp lý về AI, vẫn còn phức tạp và chưa đồng bộ giữa các quốc gia - Ảnh: Internet

3.4. Bảo mật và quyền riêng tư dữ liệu

Hệ thống giao thông thông minh tạo ra và xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, bao gồm thông tin cá nhân, vị trí di chuyển và dữ liệu hành vi. Bảo vệ dữ liệu nhạy cảm này khỏi tấn công mạng và đảm bảo quyền riêng tư vô cùng quan trọng, đòi hỏi áp dụng mã hóa mạnh mẽ, kiểm soát truy cập nghiêm ngặt và kiểm tra an ninh thường xuyên để xây dựng lòng tin người dùng.

4. Tương lai của AI trong Giao thông Vận tải

Tương lai ngành giao thông sẽ được định hình bởi sự phát triển không ngừng của AI và sự hội tụ các công nghệ như 5G, IoT và Điện toán đám mây.

Trong thập kỷ tới, chúng ta sẽ chứng kiến sự chuyển đổi từ AI trong giao thông chỉ mang tính hỗ trợ sang AI điều hành toàn bộ mạng lưới. Các thành phố sẽ trở thành thành phố giao thông thông minh hoàn toàn, nơi luồng giao thông được tự động điều chỉnh gần như hoàn hảo, với hệ thống tối ưu để giảm thời gian di chuyển và mức tiêu thụ năng lượng đến thấp nhất.

Việc sử dụng drone trong giao hàng và vận chuyển y tế sẽ trở nên phổ biến, được quản lý bởi hệ thống AI phức tạp. Ngay cả ý tưởng đột phá như Hyperloop cũng phụ thuộc khả năng phân tích và điều khiển tốc độ cao của AI để đảm bảo an toàn và hiệu suất.

Tương lai ngành giao thông sẽ được định hình bởi sự phát triển không ngừng của AI - Ảnh: Internet

AI không chỉ là công cụ cải thiện mà còn là động lực định hình lại cốt lõi của giao thông. Với những lợi ích của AI trong giao thông đã được chứng minh và khả năng giải quyết các thách thức phức tạp, ngành giao thông đang tiến vào một kỷ nguyên mới của hiệu suất, an toàn và bền vững, hứa hẹn mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho cư dân đô thị trên toàn thế giới.

Nguồn: https://appinventiv.com/blog/ai-in-transportation/