Tìm kiếm nơi đỗ xe phù hợp trong thành phố đông đúc khiến nhiều tài xế mệt mỏi và tốn kém chi phí. Chính vì vậy, thiết kế và triển khai mô hình bãi đỗ xe thông minh góp phần mang lại nhiều lợi ích thiết thực tại các khu đô thị lớn.

Tại nơi có quỹ đất hạn chế nhưng nhu cầu đỗ xe cao như những thành phố lớn, việc ứng dụng triển khai mô hình bãi đỗ xe thông minh giúp tiết kiệm chi phí, giảm thiểu nhân sự và hỗ trợ công tác quản lý hiệu quả hơn.

1. Bãi đỗ xe thông minh là gì?

Bãi đỗ xe thông minh là hệ thống bãi để xe ứng dụng công nghệ thông tin để kiểm soát các phương tiện ra vào. Đây là sự kết hợp chặt chẽ giữa thẻ từ ra vào và camera giám sát, cảm biến an toàn, chốt bảo vệ, bảng LED điều khiển,... 

Thay vì sử dụng vé giấy truyền thống, hệ thống kiểm soát xe ra vào một cách tự động, chính xác, nhanh chóng và đầy đủ thông tin nhờ số hóa: Số vé, biển số, hình ảnh xe, hình ảnh tài xế,...

Tại các quốc gia phát triển trên thế giới, giải pháp bãi đỗ xe thông minh có thể xây dựng dựa trên nền tảng công nghệ IoT và cảm biến. Nó cho phép thu thập, thông báo đến tài xế dữ liệu thời gian thực về tình trạng sẵn có của bãi đậu xe, cả bên ngoài và bên trong, cũng như về tình trạng giao thông và đường xá.

Mô hình bãi đỗ xe thông minh hiện được triển khai trong trường học, bệnh viện, công ty vận tải, nhà máy hoặc các khu chung cư,... tại các thành phố lớn. Nhờ đó, ban quản lý có thể kiểm soát phương tiện và điều hành bãi đỗ xe thuận lợi hơn.

2. Tại sao cần xây dựng hệ thống bãi đỗ xe tự động?

Bãi đỗ xe tự động thông minh góp phần hình thành hệ sinh thái hệ thống giao thông thông minh.

Theo một nghiên cứu gần đây, hơn 25% phương tiện phải lái xe quanh các thành phố trên khắp thế giới để tìm kiếm chỗ đậu xe. Việc triển khai công nghệ thông minh nhằm giải quyết vấn đề này, đồng thời nâng cao hiệu quả vận hành, đơn giản hóa luồng giao thông đô thị.

Khác với bãi đỗ xe truyền thống, bãi đỗ xe thông minh có nhiều ưu điểm vượt trội hơn hẳn:

• Theo dõi, kiểm soát và quản lý số lượng xe ra vào chặt chẽ và nhanh chóng.

• Giảm thiểu tỷ lệ mất cắp, phá hoại, đảm bảo an toàn tài sản.

• Thuận tiện trích xuất thông tin, kịp thời xử lý các tình huống phát sinh ngoài ý muốn.

• Hạn chế tình trạng kẹt xe tại bãi đỗ trong giờ cao điểm.

• Thẻ từ có mã số riêng, khó làm giả, đảm bảo tính bảo mật.

• Tối ưu chi phí và tiết kiệm nhân lực quản lý, vận hành.

• Quản lý doanh thu hiệu quả và đảm bảo được độ chính xác nhờ trích xuất dữ liệu, lập báo cáo nhanh chóng.

3. Các thành phần trong bãi đỗ xe thông minh

Việc triển khai công nghệ cảm biến và/hoặc camera trong quá trình thiết kế bãi đỗ xe thông minh giúp tự động giúp ghi lại, xử lý thông tin, hình ảnh để cung cấp dữ liệu về lưu lượng truy cập theo thời gian thực cho từng khu vực cụ thể.

Phát triển hơn, công nghệ đám mây IoT cho phép kết nối các thiết bị và tập trung dữ liệu thu tập tại bãi đỗ xe. Sau đó, công nghệ Dữ liệu lớn (Big Data) sẽ phân tích dữ liệu để tính toán mức độ sẵn có của các chỗ đậu xe trên đường phố hoặc trong các bãi đậu xe công cộng và tư nhân.

Nhờ đó, tài xế không cần mất quá nhiều thời gian di chuyển trong thành phố để tìm được nơi đỗ xe phù hợp.

Camera thông minh

Hệ thống camera thông minh ứng dụng công nghệ Trí tuệ nhân tạo (AI - Artificial Intelligence) hỗ trợ giám sát phương tiện, ghi nhận và cảnh báo hành vi bất thường trong các bãi đỗ xe.

Hệ thống camera thông minh trong bãi giữ xe thông minh bao gồm camera nhận dạng biển số và camera toàn cảnh. Mỗi loại camera có những chức năng khác nhau:

• Camera biển số: Chuyên đọc và ghi nhận các thông số trên biển số, phương tiện không có biển. Dựa vào công nghệ nổi bật như AI, IoT, Big Data, camera thông minh nhìn rõ biển số ngay cả trong điều kiện ánh sáng kém.

• Camera toàn cảnh: Kiểm soát về người lái xe, loại phương tiện, tổng thể ra vào khu vực cổng bãi đỗ xe.

Camera là thiết bị đóng vai trò quan trọng trong bãi đỗ xe thông minh - Ảnh: Internet

Barie tự động

Barie tự động hoạt động tương tự cổng chắn ra vào, được tích hợp cảm biến chống va đập khi gặp vật cản. Barie thông minh có khả năng tự đóng mở, nhằm thông báo cho tài xế chú ý giảm tốc độ và hỗ trợ kiểm soát phương tiện ra vào bãi đỗ xe. Nhờ đó, hoạt động điều tiết bãi để xe diễn ra thuận lợi hơn, tránh trường hợp ùn tắc vào giờ cao điểm.

Trong thực tế, thiết bị này được lắp đặt phụ thuộc vào nhu cầu sử dụng cũng như quy mô của khu vực bãi. Với mật độ ra vào thấp xe mỗi ngày, bãi đỗ không nhất thiết phải lắp đặt barie tự động nhằm tiết kiệm chi phí.

Tuy nhiên, với những bãi đỗ xe quy mô lớn hơn, thiết bị này là cần thiết để đảm bảo hoạt động chung của hệ thống được diễn ra thuận lợi.

Hệ thống Barie tự động trong bãi đỗ xe thông minh - Ảnh: Internet

Đầu đọc thẻ và máy phát hành thẻ tự động

Sau khi nhận tín hiệu từ thẻ từ, đầu đọc thẻ sẽ truyền đến phần mềm quản lý để xử lý dữ liệu. Hiện có hai loại đầu đọc thẻ được sử dụng phổ là:

• Đầu đọc thẻ gần: Thường dùng cho xe máy, xe mô tô.

• Đầu đọc thẻ tầm xa: Dùng cho ô tô. 

Nhờ tính năng tự động của máy phát hành thẻ, tài xế có thể tự thao tác trên máy mà không cần đến sự hỗ trợ của nhân viên.

Máy phát hành thẻ tự động thường được sử dụng tại các bãi đỗ xe miễn phí, trung tâm thương mại, bến xe,... Máy phát hành thẻ tự động giúp giảm thiểu chi phí thuê nhân sự vận hành, đồng thời vẫn có thể hỗ trợ vận hành và quản lý xe ra vào bãi.

Máy dò xe thông minh

Máy dò xe thông minh đo đếm chính xác có bao nhiêu phương tiện đang nằm trong một bãi đậu xe tại thời điểm bất kỳ. Hệ thống dò xe thông minh được tạo thành từ nhiều hệ thống cảm biến khác nhau.

Công nghệ cảm biến tích hợp trong máy dò xe thông minh cho phép phát hiện chỗ đậu xe còn trống, tạo điều kiện thuận lợi cho người lái xe tìm kiếm các điểm dừng đỗ phù hợp thông qua biển báo, ứng dụng.

Máy tính và phần mềm kiểm soát dữ liệu

Mỗi hệ thống quản lý bãi đỗ xe thông minh sẽ có một máy chủ tích hợp phần mềm kiểm soát dữ liệu để hỗ trợ quản lý. Máy chủ sẽ hiểu thị tất cả thông tin phần mềm thu thập được tại bãi đỗ xe: Thống kê số lượng xe ra vào trong bãi, hình ảnh toàn cảnh bãi đỗ xe, hiển thị số phí qua bảng led,….

Phần mềm này được thiết kế linh hoạt riêng biệt cho từng bãi đỗ xe, nhu cầu sử dụng, kiểm soát của chủ đầu tư, giúp hệ thống hoạt động tốt hơn.

4. Một số mô hình bãi đỗ xe tự động phổ biến hiện nay

Tháp đỗ xe thông minh

Tháp đỗ xe thông minh là mô hình đỗ xe sử dụng thang máy để phân bổ phương tiện vào các phòng đỗ xe theo chiều dọc nhờ. Mô hình này được đánh giá cao nhờ khả năng tiết kiệm không gian chiều ngang, tận dụng tối đa không gian theo chiều dọc.

Với cấu trúc xếp tầng, hệ thống bãi đỗ xe thông minh dạng tháp giúp tăng sức chứa gấp nhiều lần so với cách đỗ xe truyền thống. Một số ưu điểm của mô hình này có thể kể đến như:

• Tăng công suất đỗ xe nhờ sử dụng không gian hiệu quả

• Thuận tiện mở rộng hoặc thu hẹp quy mô tùy thuộc vào chiều cao của công trình.

• Tiết kiệm nhân lực nhờ hoạt động hoàn toàn độc lập (không yêu cầu người vận hành), đồng thời cho phép các mức độ tự động hóa khác nhau.

• Thời gian nâng, cất xe nhanh chóng, trung bình: 1-2 phút.

• Bảo hành, bảo trì dễ dàng.

Tuy nhiên, hệ thống này có nhược điểm là chi phí bãi đỗ xe thông minh xây dựng khá cao. Do đó, mô hình tháp đỗ xe thông minh chủ yếu được phát triển tại các thành phố lớn, kinh tế phát triển.

Mô hình bãi đỗ xe thông minh dạng tháp - Ảnh: Internet

Bãi đỗ xe tự động dạng xếp hình

Còn gọi là bãi đỗ xe cao tầng, đây là mô hình bãi đỗ xe bán tự động với thiết kế đơn giản nhưng có thể làm tăng sức chứa gấp 2 - 5 lần so với bãi đỗ xe thông thường.

Hệ thống bãi đỗ xe tự động dạng xếp hình gồm nhiều tấm pallet độc lập được ghép lại thành một mô hình hình vuông hoặc chữ nhật. Trong đó, mỗi tấm pallet là 1 vị trí đỗ. Có thể xếp nhiều tấm pallet chồng lên nhau trên 1 hệ thống được kết nối bằng các khung thép cực kỳ chắc chắn.

Hệ thống này vận hành theo nguyên tắc các miếng ghép xếp hình, trong đó phải có ít nhất một vị trí trống để luân chuyển xe ra vào.

Ưu điểm của bãi đỗ xe xếp hình tự động gồm: Tận dụng tối ưu không gian dọc; Dễ dàng lấy, cất xe bằng thao tác đơn giản; Linh hoạt trong thiết kế, dễ dàng lắp đặt, tháo dỡ và bảo trì, bảo dưỡng.

Tuy nhiên, đỗ xe theo hình thức này có thể mất thời gian hơn so với bãi đỗ xe thông thường do vận hành bán tự động.

Bãi đỗ xe tự động dạng xếp hình - Ảnh: Internet

Bãi đỗ xe tự động dạng xoay vòng

Có 2 dạng bãi đỗ xe tự động xoay vòng: Xoay ngang và xoay đứng. Hệ thống sử dụng nguyên lý xoay vòng để luân chuyển các vị trí đỗ xe, chỗ đỗ được di chuyển bởi cơ cấu nhông xích lớn. Nó có thể quay 2 chiều để tài xế chọn vị trí gửi xe hoặc lấy xe.

Bãi đỗ xe tự động dạng xoay vòng đứng khá đa dạng về chủng loại. Tùy mục đích, yêu cầu sử dụng, hệ thống này có thể thiết kế riêng linh hoạt sao cho phù hợp. Chúng phù hợp với các bãi đất có diện tích hẹp chiều ngang, tận dụng chiều cao tối đa.

Ngược lại, mô hình đỗ xe tự động dạng xoay vòng ngang phù hợp hơn với những không gian hẹp chiều cao như bãi đỗ xe ngầm dưới các tòa nhà văn phòng, cao ốc, khách sạn…

Mô hình bãi đỗ xe tự động dạng xoay vòng có nhiều ưu điểm như: Thời gian lắp đặt nhanh chóng, gửi và lấy xe tiện lợi, vận hành hoàn toàn tự động mang lại sự an toàn, chuyên nghiệp và hiện đại cho các dự án. Tuy nhiên, chi phí lắp đặt và bảo hành khá cao.

Bãi đỗ xe tự động dạng xoay vòng đứng - Ảnh: Internet

Bãi đỗ xe thông minh là một trong những giải pháp hữu ích, giúp hoàn thiện hơn hệ thống giao thông thông minh. Tại nhiều quốc gia phát triển trên thế giới, công nghệ này đã và đang được triển khai rộng rãi.

Tại Việt Nam, bãi đỗ xe thông minh tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM và nhiều thành phố lớn khác cũng đang được xây dựng và phát triển. Trong tương lai, hy vọng giải pháp bãi đỗ xe thông minh sẽ được đầu tư và phổ biến hơn.